Efendi Mansuroviç Kapiyevin anadan olmasından 115 il ötür

 

Sovet yazıçısı, şairi və müharibə müxbiri Efendi Kapiyevin adı ölkəmizdə geniş tanınır. Ədəbi fəaliyyətinin başlanğıcında rus, lak və kumık dillərində yazan o, əsasən Dağıstan xalqlarının şifahi ədəbiyyatının toplanması və tərcüməçisi kimi fəaliyyət göstərmişdir.

O, bir çox dağıstan poeziyası və dastan əsərlərini rus dilinə tərcümə edib, bir neçə tərcümə məcmuəsini tərtib edib redaktorluq edib. Bir neçə il Dağıstanın xalq şairi Süleyman Stalskinin köməkçisi olmuş, onun poemalarını, şeirlərini, mahnılarını tərcümə etmiş, əsərlərinin çapa hazırlanmasında iştirak etmişdir. 1931-ci ildə Dağıstan Yazıçılar Təşkilatının məsul katibi, 1934-cü ildə isə SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü seçilib. Şəhərimiz həmişə Efendi Kapiyevin adı ilə bağlıdır. 1935-ci ildən ailəsi ilə burada yaşamış, “Gənc Leninçi” qəzetinin redaksiyasında çalışmışdır. Burada 1938-ci ildə yazıçı və dost Semyon Babayevski ilə birlikdə ədəbi qrup yaratdılar və sonralar “Qafqaz Sağlamlıq Kurortu” qəzetinin nəzdində “Slovo” ədəbi birliyinə çevrildilər. Böyük Vətən Müharibəsinin başlaması ilə Kapiev cəbhəyə getməyə həvəsli idi, lakin xəstəlik səbəbindən Qırmızı Orduya çağırılmadı. 1941-ci ildə cəbhə dəftərinə yazırdı: “Qəddar, amansız, ən ədalətli müharibələr gedir.

Burada seçim yoxdur. Burada uzaq qala bilməzsən. Yazıçı peşəsi dinc peşə sayılırdı… Amma indi yazıçılar da döyüşdədir. Uzaq qala bilməzsən”. Kapiev isə kənarda qaldı. O, müharibə müxbiri kimi, o cümlədən “İrəli, Vətən naminə” qəzetinin müdhiş müharibə yollarını qət etmək imkanı qazanıb. O, Vətənimizin həyatında bütöv bir dövrün bir növ ədəbi sənədinə çevrilən cəbhə dəftərlərində gördüklərinin hamısını qələmə aldı. 1943-cü ilin yanvarında Sovet ordusunun hissələri ilə birlikdə Kapiev azad edilmiş Pyatiqorsk şəhərinə girdi. Şəhərin faşist işğalı qurbanlarının bir anda 167 nəfərin, o cümlədən uşaqların dəfn edildiyi ilk dəfn mərasimi ilə bağlı bizə sətirlər qoyan o idi.

Vətəni Dağıstanda Lak Dövlət Musiqili Dram Teatrı onun adını daşıyır, Buynaksk şəhərində onun yaşayıb işlədiyi evin üzərində xatirə lövhəsi quraşdırılıb, Mahaçqalada küçə və şəhər məktəblərindən birinə onun adı verilib. Şair və yazıçının büstü Rəsul Həmzətov prospektində, Mədəniyyət Nazirliyinin qarşısında qoyulub. Dağıstanın oğlu və Rusiya şairinin xatirəsi Pyatiqorskda əbədiləşdirilib. Onun şərəfinə şəhər küçəsi adlandırılmış, ailəsi ilə birlikdə yaşadığı evdə (Sobornaya küç., №7) xatirə lövhəsi vurulmuş, “Slovo” ədəbi birliyinə Efendi Kapiyevin adı verilmişdir.