24 aprel 2024-cü il tarixdə Dərbənddə A. A. Bestujev-Marlinski adına memorial ev-muzeyində “XXI əsr” ədəbi klubunun iclası keçirilmişdir. Amma bu məclislə bağlı quru “görüş” sözünü demək, bu məclisdə hökm sürən əhval-ruhiyyəni, ab-havanı ötürməmək deməkdir! Çünki klubun yubiley toplantısı idi! Mövcud olmasından düz beş il keçib, o, ədəbiyyatsevərləri — həm çox gəncləri, həm də yaşlı nəslin nümayəndələrini birləşdirir. Tarixin sehrli rəqəmləri (24 – 42 – 24, aprel – ilin dördüncü ayı!) klub üzvlərinin qəlbini xüsusi həyəcanla doldurdu. İki və dörd şanslı rəqəmlərdir və bu üç rəqəmin cəmi 90-dır.

Doqquz tamlığın, sıfır isə sonsuzluğun simvoludur! Belə təsadüflər təsadüfi deyil! Klub üzvlərinin tətil başlamazdan əvvəl danışdıqları budur! Axı onlar çoxdan dost olublar və çoxdan klubun sadiq üzvlərinə çevriliblər! Tədbir musiqi sədaları ilə başladı! Klubun gənc üzvləri Leyla və Anora Abduraqimovlar bayramı gürcü rəqsi ilə açdılar. Tamaşaçılar onların ifasını hərarətlə qarşıladı və musiqi dərhal hər kəsdə poetik əhval-ruhiyyə yaratdı. A. A. Bestujev-Marlinskinin ev-muzeyinin rəhbəri Raqiyə Asəfovna söz aldı. O, “21-ci əsr” ədəbi dərnəyinin yaradıcısı və sədri Səfiyyət Calğanskaya haqqında çoxlu xoş sözlər söylədi, Səfiyyətin istedadlı şairə, xeyirxah insan, rəğbətli və sadiq dost olduğunu söylədi. O, Səfiyyətin klubun görüşlərinin maraqlı keçməsi üçün göstərdiyi səyləri qeyd etdi ki, bu görüşlərdə iştirak edənlər hər görüşdən sonra özləri üçün yeni bir şey götürsünlər. O, ev-muzeyi ilə əməkdaşlığa görə Səfiyyətə təşəkkür edib və ona Hüseynbala Hüseynovun “Dərbənd şəhərinin ensiklopediyası” kitabını hədiyyə edib.

İndi isə Səfiyyət Calğanskaya özü çoxsaylı qonaqların və klub üzvlərinin qarşısına çıxır və həyəcanla klubu haqqında, onun vəzifələrindən, Dərbənd şəhərinin həyatındakı əhəmiyyətindən danışır. «Əziz dostlar! — o, toplaşanlara müraciət edərək deyir, -“ 21-ci əsr” Ədəbiyyat Klubunun qonaqlarını və üzvlərini salamlayırıq! İlk növbədə hörmətli mədəniyyət xadimlərimizin, yazıçı və şairlərimizin, eləcə də sadə oxucularımızın, onun mədəni həyatına biganə olmayan şanlı Dərbənd şəhərinin sakinlərinə, bu bayram görüşünə gələnlərə öz minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm , çünki, onlarsız heç nə olmazdı.

Ədəbiyyat Klubumuzun bu birinci ildönümü həm də şəhərimizin və (inanmaq istəyirəm!) bütün Dağıstanın tarixi və həyatından bir parçadır. Ədəbiyyatı sevən düşünən insanları özünə cəlb edən, birləşdirən belə ədəbi dairələr mayak kimidir, onlarsız həyatın özü düz və yarımçıq olardı. Hələ gənc olan Klubumuzun aid olduğu məhz belə mədəniyyət ocaqları xalqın mənəvi həyatının təcəssümüdür. Siz hər şeyi eşitmisiniz və hamınız bilirsiniz ki, prezidentimiz Vladimir Vladimiroviç Putin mədəniyyətə, gənc nəslin mənəvi tərbiyəsinə necə hörmətlə yanaşır. Klubumuz bu vəzifəni yerinə yetirməyə çalışır. Vladimir Vladimiroviç bu yaxınlarda Dərbəndin təkcə Dağıstanın deyil, bütün Rusiyanın tarixində və mədəniyyətində xüsusi rolunu vurğuladı.

Dərbənd Dağıstanın və Rusiyanın incisidir, onun əsrlərə gedib çıxan zəngin tarixi var — təkcə siyasi deyil, həm də poeziya və digər incəsənət növləri ilə bağlı mədəni tarix. Bizim “21-ci əsr” klubumuz bu şərəfli ənənəni sanki öz üzərinə götürüb. Klubun vəzifələrinə öz üzvlərini təkcə doğma Dağıstan ədəbiyyatı və incəsənəti ilə deyil, həm də böyük rus və dünya ədəbiyyatı ilə tanış etmək daxildir. Bu işdə böyük yoldaşlarımız, şair və yazıçılarımız, mədəniyyət xadimlərimiz bizə köməklik göstərirlər. Klub görüşləri haqqında məlumatlar mətbuatda görünür — jurnalistlər və media redaktorları sayəsində. Uzun danışmayacağam. Hər şeyi özünüz görəcək və eşidəcəksiniz. Bir daha ürəkdən gələn hər kəsə təşəkkür etmək istəyirəm! Gecəmizə başlayaq!»

Və gecə başladı! Açılış nitqindən sonra Səfiyyət Calğanskaqa klubun gənc üzvü ilə birlikdə bu tədbir üçün xüsusi olaraq yazılmış orijinal şeiri oxudu. Bu şeir poetik formada “XXI əsr” klubu və onun şəhərin mədəni həyatındakı əhəmiyyətindən bəhs edirdi. Sonra Leyla Abduraqimova Səfiyyətin “Qədim şəhərimə bahar gəldi” şeirini, klubun üzvü Anora Abduraqimova isə “Dağların ətəyində Xəzər hardadır” şeirini oxudular. Bu şeirlərin hər ikisi də klubun yubileyinə həsr olunmuşdu. Klub üzvü Aleksandra Lebedinskaya Səfiyyət Calğanskayanın “Quş” lirik şeirini oxudu. Azərbaycan dili müəllimi Dilarə Fərhadovna Seyidova “Doğma diyarda” şeirini oxudu. Klubun yeni üzvləri də çıxış etdilər: Seyidova Seyid-Sədayə, Mehtiyeva Almaz Ismayılovna və Mehtiyeva Zəhra İsmayılovna. Sonuncu Səfiyyətin təbiətə və insanın təbiətlə vəhdətinə həsr etdiyi yeni “Sərçə” poemasını oxudu. Sonra qonaqlar söz aldılar.

İlk olaraq Rusiya və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, jurnalist, rəhbəri olduğu Gülüstan Birliyinin yaradıcısı Tahir Saleh çıxış etdi. O, “21-ci əsr” klubunun fəaliyyətindən, müasir dövrdə belə yaradıcılıq təşəbbüslərinin böyük əhəmiyyətindən danışdı. O, Səfiyyət Calğanskaya haqqında, onun şəhərin ictimai-mədəni həyatının təşəbbüskarı və fəal iştirakçısı, müasir Dərbəndin istedadlı şairəsi olduğunu bildirib. “Biz onunla fəxr edirik,”- dedi Tahir Saleh, “Biz onu və şəhərimizin sosial və mədəni həyatında artıq əlamətdar hadisə olan “21-ci əsr” ədəbi klubunu dəstəkləyirik və dəstəkləyəcəyik. Tahir Salehin ardınca Azərbaycan dram teatrının aktyoru, Dağıstan Respublikasının əməkdar artisti Məhərrəm Ömərov çıxış edib. O, tamaşaçılara şən rəqs kompozisiyasını təqdim edib, tədbirdə iştirak edən hər kəsi Dərbənd ədəbi-gənclər birliyinin 1 illiyi kimi xoş və gözəl hadisə münasibətilə təbrik edib.

Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü olan tat şairi Peysax Mişiyev də məmnuniyyətlə iştirak etdiyi klub iclaslarına dəvətlərə görə Səfiyyətə və “XXI əsr” klubunun üzvlərinə təşəkkür edib. Kluba hədiyyə olaraq yubileyinə həsr etdiyi yeni şeirini oxuyub — “Kim ədəbiyyatla dostdur”. Şairə, Azərbaycan dram teatrının aktrisası, Rusiya və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Zeynəb Dərbəndli də hər kəsi ürəkdən təbrik edib, Azərbaycan bəstəkarı Elmir Mədət oğlunun Səfiyyət Calğanskayanın misralarına yazdığı mahnını Azərbaycan dilində ifa edib.

Bu tamaşanı hərarətlə qarşılayanların xahişi ilə Zeynəb Dərbəndli daha bir neçə mahnını rəqs ritmlərində ifa edib. Rəqs etmək istəyənlər rəqs meydançasının dairəsinə çıxıblar — həm yaşlı qonaqlar, həm də gənc klub üzvləri. Şən, mehriban ab-hava bütün iştirakçıları birləşdirdi. Zeynəbin ifasından ruhlanan Səfiyyət on bir il əvvəl yazdığı “Mələyim” mahnısını ifa etdi. “21-ci əsr” ədəbi klubunun yubileyinə həsr olunmuş bu görüşdə Moskvadan gələn qonaqlar – Dilçilik İnstitutunun nəzdində Rus Dillərinin Qorunması, Dirçəlişi və Sənədləşdirilməsi Rusiya Elmlər Akademiyasının Elmi Mərkəzində çalışan Anastasiya və Mariya iştirak edirdilər. Onlar həm də qeyd etdilər ki, Cənubi Dağıstan ərazisində üç dil öyrənirlər: Azərbaycan dilinin Calgan, Mitagin və Dərbənd variantları. Calgan dilinin işləndiyi Yuxarı Calgan kəndinin sakini olan Səfiyat Calğanskaya isə qədim fars dilinin bu qorunub saxlanmış variantını tanımaqda onlara çox kömək edir. Üstəlik, Səfiyyət müəllimin özü də filoloq olaraq bu dilin lüğətini tərtib edir, onun eyni formasını yenidən yaratmaq, əcdadlarının dilinin yaddaşını qorumaq arzusundadır.

Moskvadan gələn qonaqlar dedilər: “Səfiyyətlə görüşmək bizim üçün böyük şansdır. Səfiyyətin dərin mənəvi dünyası, şairlik istedadı get-gedə bizim qarşımızda açılır və onun üç dili — Azərbaycan, fars (Calqan ləhcəsi) və rus dillərini bilməsi bizə elə gəlir ki, onun yaradıcılığında çox şeyi izah edir”. Bütün iştirak edənlərin xahişi ilə Səfiyyət farsca şeirini oxudu, adı rusca: “Küçədə yağış yağır”. Və gecə xeyli davam etdi. Klub üzvlərinə hədiyyələr paylanıldı və hamı ev-muzeyin həyətinə keçdi, burada hər kəsi təravətli süfrələr gözləyirdi. Həyatdan, ədəbiyyatdan bəhs edən geniş, mehriban çay süfrəsi bayramı başa vurdu.

 

Və mən, bu hadisə haqqında yazan, bu barədə dəqiq və qərəzsiz danışmağa çalışan Səfiyyət Calğanskaya, yubileyimizə gəldiyinə,ədəbi klubumuz haqqında, mənim haqqımda deyilən bütün o isti və ürəkdən gələn sözlərə görə dərin minnətdarlığımı bildirirəm, hər kəsə təşəkkür edirəm. Bu tədbirin ən vacib cəhəti o idi ki, bu, sadəcə növbəti hadisə deyil, klubun gənc üzvlərinin uzun müddət yaddaşında qalacaqları və onları daha da bir mehriban ailədə birləşdirəcək bir bayram oldu!