Dərbənd Dağıstanın incisidir. Bu şəhərin adət və ənənələri uzun müddət turistlərin və şəhərin qonaqlarının yaddaşında qalıb. Bu ənənələrdən biri də Dərbənddə keçirilən bütün tədbirlərdə plov bişirilməsidir. Plov Yaxın Şərqdə yaranmış qədim yeməkdir. Plovun bayram yeməyi kimi ilk qeydlərinə artıq ərəb mədəniyyətinin incisi olan » Min bir gecə» mətnlərində rast gəlinir. Plovun mənşəyi hələ də sirr olaraq qalır. Kimsə deyir ki, yeməyin reseptini farslardan Makedoniyalı İsgəndər gətirib, kimsə bu yeməyi Tamerlanın nəhəng ordusunu qidalandırmaq üçün müdrik bir molla tərəfindən icad edib. Və kimsə hesab edir ki, İbn Sina plov reseptini Buxara hökmdarının xəstə və arıq oğlunu sağalda biləcək yemək kimi fikirləşib. Belə deyirlər  ki, müsəlman dünyasında nə qədər şəhər varsa, o qədər də plov növləri var. Bunlar: Fərqanə, Daşkənd, Dağıstan, Səmərqənd, Buxara, yay, qış, yaz, payız, şənlik, toy plovlarıdır. Dərbənddə gündəlik plovu qadınlar, bayrama həsr olunmuş plovu isə ancaq aşpaz kişilər hazırlayır. “Şahplov” plovunun xüsusi növü bayram süfrəsində bütün nəsillərin sevimli yeməyidir. Xırtıldayan  lavaş çörəyinə bükülmüş düyü, ət, zəfəran, şabalıd, kişmiş, gavalı, duz, istiotun birləşməsi heç kəsi laqeyd qoymayacaq. Şərqdə bu plov yalnız ən əziz və hörmətli qonaqlara verilirdi. Belə plov rəqs və musiqinin müşayiəti ilə verilir. Və onun görünüşü əvvəlcədən elan edilir. Digər plov növlərindən fərqli olaraq, Azərbaycan plovunda düyü və içlik ayrı-ayrılıqda hazırlanaraq süfrəyə verilir. Düyü uzun taxıllı olmalıdır. Hər zövqə uyğun doldurma, seçim əladır: bunlar ətli və quru meyvələrlə şabalıd və ya otlar və ədviyyatlarla bişmiş ət və ya şirin qurudulmuş meyvələrlə ərinmiş yağda qızardılmış olur. Əbəs yerə deməyiblər: “Plovdan dadmamısansa, deməli, boş yerə doğulmusan”.

                                                                                                                            G.Babayeva.