Dağıstan Respublikası Hökumətinin sədri Abdulmuslim Abdulmu
slimov regionda yun emalının inkişafı üzrə tədbirlərin işlənib hazırlanması məsələlərinə baxılan müşavirə keçirib. Bu barədə Respublika Nazirlər Kabinetinin mətbuat xidmətindən məlumat verilib. Baş nazir müzakirəni gözləyərək qeyd edib ki, təbii liflərdən — kətan, yun, pambıqdan ibarət kompleks istehsal zəncirinin inkişafı federal səviyyədə yüngül sənayenin inkişafı üçün prioritet istiqamətlər siyahısına daxil edilib. “Son vaxtlara qədər geyim müəssisələri və fabriklər xaricdə material alırdılar, lakin məlum obyektiv çətinliklərə görə indi Rusiya istehsalçıları arasında təchizatçıları nəzərdən keçirirlər. Bu vəziyyət daxili bazarda yeni imkanlar və sərbəst nişlər yaradır. Bu gün ölkədə istehsal olunan yunun dörddə birindən çoxu-təxminən 14,5min ton Dağıstan Respublikasının payına düşür. Amma eyni zamanda, bizim müəssisələrin onun emalını təmin etmək imkanları yoxdur. Ona görə də biz bu sahənin inkişafına təkan verəcək səmərəli qərarlar qəbul etməli, layihələrə və dövlət dəstəyi tədbirlərinə baxmalıyıq”, — deyə baş nazir vurğulayıb. Mövzunu davam etdirən regionun sənaye və ticarət naziri Nizam Xəlilov məruzə ilə çıxış edib. O, 2022-ci ildə Dağıstandan 335,2 min dollar dəyərində 1116,6 ton yun ixrac edildiyini göstərən rəsmi gömrük statistikasına istinad edib. Bu istiqamətdə əsas tərəfdaş ixracın 98,2%-ni təşkil edən Çin olub, Belarusa da xeyli miqdarda yun ixrac edilib. “Bu halda ixrac olunan yun yüksək əlavə dəyərlə emal olunmuş halda ölkəyə qaytarılır. Belə ki, respublikaya trikotaj və əl trikotaj parçaları, geyim və aksesuarların idxalının həcmi 755,3 min dollar təşkil edib. Bu məhsulların idxalında Çin əhəmiyyətli paya malikdir — 75%. Ekspert hesablamalarına görə, Rusiyanın iri toxuculuq müəssisələrinin yuyulmuş yuna olan illik tələbatı ildə təxminən 8 min ton təşkil edir. Biz də hazır məhsullar — yerli istehsal və xaricdən gətirilən məhsullar qoyduq. İlkin hesablamalara görə, yerli hazır tikiş məmulatlarında yuyulmuş yun baxımından 10 min tona yaxın, boz idxal istisna olmaqla xaricdən gətirilən hazır məhsullarda isə 4,5 min tona yaxın yun xammalı istifadə olunur. Belə ki, istehsalçıların xammalın emalının dərinləşdirilməsinə ümumi ehtiyacı artıq 20 min tondan artıq yuna, idxalı əvəz etdikdə isə 25 min tona qədər arta bilər. Eyni zamanda, Rosstatın məlumatına görə, 2022-ci ildə Rusiyada rəsmi olaraq cəmi 3 min ton yun yuyulub. Gördüyümüz kimi, ölkədə istehsal olunan yunun emalını təmin etmək üçün mövcud imkanlar son dərəcə yetərli deyil”, — deyə Xəlilov vurğulayıb. Bununla bağlı Sənaye və Ticarət Nazirliyinin rəhbəri baş nazir Abdulmuslim Abdulmuslimovun Dağıstanda yun emalı müəssisəsinin yaradılması haqqında sərəncamını qeyd edib. Xəlilovun sözlərinə görə, bu, rayonda istehsal olunan yunun emalını təmin edəcək və onun emal mərkəzlərinə daşınması üçün region istehsalçılarının xərclərini azaldacaq. “Bu istiqamətin inkişafı yundan saplar, ipliklər, parçalar və trikotaj məmulatlarının gələcək istehsalı üçün perspektivlər açacaq ki, bu da regionda toxuculuq klasterinin yaradılmasına töhfə verəcək və xalçaçılığın inkişafına təkan verəcək, bunun da yun ipliyinə ehtiyacı var. Respublikada heyvan dərilərinin emalı müəssisəsinin yaradılması da aktual məsələdir ki, ondan ayaqqabı, üst geyim və aksessuarlar tikmək üçün material yaratmaq mümkündür. Dağıstanda yun və heyvan dərilərinin emalı üçün müəssisələrin yaradılması yeni əlavə dəyər yaratmaqla Rusiya Federasiyasının büdcə sisteminin bütün səviyyəli büdcələrinə əlavə vergi endirimlərinin daxil olmasını təmin edəcəkdir. Regional Kənd Təsərrüfatı və Ərzaq Nazirliyindən verilən məlumata görə, rayonda məhsuldarlığı bir növbədə 15 tona qədər olan ən azı iki yun yuyan xətti işə salınmalıdır. Bu, hər il 10 min tona qədər yunun və ya respublikada istehsal olunan yunun 70%-nin yuyulmasına imkan verəcək”, — deyə nazir bildirib. Eyni zamanda bu sahənin inkişafına mane olan bir sıra amillər də müəyyən edilib.
Birincisi, avadanlıqların yüksək qiymətidir. Problemi həll etmək üçün Dağıstan Respublikası Sənaye və Ticarət Nazirliyinin “Sənayenin inkişafı və onun rəqabət qabiliyyətinin artırılması” dövlət proqramına yun və heyvan dərilərinin emalı üçün avadanlıqların alınması xərclərinin bir hissəsinin ödənilməsi üçün subsidiyaların verilməsi tədbiri daxil edilmişdir. İnvestisiya layihəsinin tərkib hissəsi olan yun və heyvan dərilərinin emalı üçün avadanlıqların alınması xərclərinin bir hissəsinin ödənilməsi üçün yüngül sənaye müəssisələrinə subsidiyaların verilməsi proseduru artıq hazırlanıb. Layihə maraqlı nazirlik və idarələrlə razılaşdırılaraq Dağıstan hökumətinə təsdiq üçün təqdim edilib.
Digər amil, Xəlilovun fikrincə, ixtisaslı kadrların olmamasıdır. Ümumilikdə tələb olunan peşələrə tələbat 100-dən çox mütəxəssisdir. “Bu layihələrin növbəti illərdə həyata keçirilməsinin planlaşdırıldığını nəzərə alaraq, hesab edirəm ki, Dağıstan Respublikasının Təhsil və Elm Nazirliyi yun emalına ixtisaslı kadrlar təqdim edəcək yeni təhsil proqramlarının lisenziyalaşdırılması üçün peşəkar sənaye təhsil təşkilatları ilə iş təşkil etməlidir. Sənaye və Ticarət Nazirliyi də öz növbəsində bütün tədbirləri görəcək ki, qarşıdakı illərdə respublikanın yun və heyvan dərisinin emalı müəssisələri ilə təmin olunsun ki, bu da respublikanın yüngül sənayesinin inkişafına təkan verəcək”deyə natiq nitqini yekunlaşdırdı. Müzakirələrə yekun vuran Nazirlər Kabinetinin sədri Abdulmuslim Abdulmuslimov yun və heyvan dərilərinin emalı üzrə layihələri həyata keçirən investorlara yardımın göstərilməsinin zəruriliyini qeyd edib, həmçinin Dağıstan Respublikasının Sənaye və Ticarət Nazirliyinə cari və gələcək ehtiyacların müəyyən edilməsini tapşırıb. respublikanın yun emalı sənayesi üçün peşəkar kadrlar hazırlayır və bu məlumatı Dağıstan Respublikasının Təhsil və Elm Nazirliyinə göndərir. Həmçinin regionda yun emalı müəssisəsinin açılması ilə bağlı konkret təklifin hazırlanmasına başlanılması tapşırılıb.
RİA «Dağıstan»
