Vərəm geniş yayılmış yoluxucu xəstəlikdir və ciddi qlobal problemdir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, dünyada hər il 9 milyona qədər yeni vərəm halı qeydə alınır. Bölgəmizdə vərəmdən xəstələnmə və ölüm halları təəssüf ki,az deyil, bu xəstəliyə tamamilə qalib gəlməzdən əvvəl hələ çox iş görülməlidir. Xəstəliyin törədicisi vərəm çöpüdür (Koch çöpü). Xəstəliyin mənbəyi vərəmin yoluxucu (açıq) forması olan xəstədir. Danışarkən, asqırarkən, öskürərkən, o, bəlğəm damcıları ilə ətraf mühitə çoxlu miqdarda patogen salır, bəlğəm quruduqdan sonra uzun müddət, xüsusən də rütubətli yerlərdə canlı qalır. Qurumuş bəlğəmdə və müxtəlif əşyalarda 6-8 aya qədər yaşayır. Patogen qab-qacaq, kətan və kitab vasitəsilə ötürülə bilər. Vaxtında təcrid olunmadıqda və müalicə edilmədikdə, hər bir aktiv vərəm xəstəsi ildə 10-15 nəfəri yoluxdura bilər. Xəstəlik sosial statusundan və maddi sərvətindən asılı olmayaraq hər bir insana təsir edə bilər. Vərəmin qarşısının alınmasına aşağıdakılar daxildir:
— vərəmə qarşı peyvəndlər;
— rasional, qidalı qidalanma;
-fiziki fəaliyyət;
— siqaretdən, narkotiklərdən imtina; spirt qəbulunu məhdudlaşdırmaq;
— iş və istirahət rejiminə riayət etmək;
— bədən tərbiyəsi və idman;
— evinizi və iş yerinizi təmiz saxlamaq;
-stress, mənfi emosiyalarla mübarizə;
— döş qəfəsi orqanlarının fluoroqrafiyası ilə müntəzəm tibbi müayinələr. Əgər xəstəliyiniz varsa, davamlı müalicə aparın, həkimin bütün tövsiyə və tələblərinə əməl edin və dərman qəbul etməkdən çəkinməyin! Lazımi tədbirləri görərək özünüzü infeksiyadan qoruya bilərsiniz. Vərəmlə mübarizə o şərtlə uğurlu olacaq ki, məkrli xəstəliyə qarşı mübarizə qaydalarına əməl olunsun. Bildiyimiz kimi,hər ilin bu vaxtında məktəblərdə şagirdlər vərəmə qarşı peyvənd olunurlar.Elə ona görə də məktəbdə çalışan tbb bacısı Sevinc Məmmədovaya yaxınlaşaraq ondan bu barədə bəzi məlumatları öyrənmək istədim:
Sevinc xanım,biz bilirik ki,bəzi valideynlər son vaxlar uşaqlarını peyvənd etməyə icazə vermirlər,buna qarşı çıxan valideynlərə peyvən etməyin vacibliyini izah etməyə nail olursunuzmu?
-İk öncə onu deyim ki,biz şagirdlərə vərəmə qarşı test edirik, peyvənd yox,bu da kiçik yaşlıların nə dərəcədə xəstəliyə qarşı həssas olduğunu müəyyən etmək üçündür.
-İşlədiyiniz tədris ocağında vəziyyət qənaətbəxşdirmi?
-Bəli,biz artıq bu prosesı başa çatdırmışıq. Demək olar ki,bu il riskli şagirdlərimiz yoxdur.Dərbənd şəhər rayonlararası vərəm əleyhinə dispanserin təcrübəli həkim-ftiziatrı Kazimaqjmedova Zarema Maqomedovna bizimlə ildə iki dəfə toplantı keçirir.Bu toplantıda Dərbənd şəhəri üzrə və tədris müəccicələrində vəziyyət barədə hesabat verilir.Xüsusən məktəblər ən çox diqqzt tələb edən sahədir.Şagirdlərin sağlamlığı çox önəmlidir. Ona görə də valideynlərə izah edirik ki,
uşaqlarınızı vərəmə qarşı peyvənd etməkdən imtina etmək, əslində, bu infeksiyadan qorunmaq hüququnun rədd edilməsi deməkdir. Övladınızı sağlam olmaq hüququndan məhrum etməyin! Vərəmin yayılmasının qarşısını ala biləcək əsas tədbirlər uşaqlarda illik tuberkulin diaqnostikası və yaşlı əhali arasında flüoroqrafiya müayinəsi zamanı aparılan xəstələrin erkən aşkarlanmasının təşkilidir. Yetkinlərin vərəm müayinəsindən yayınması xəstəliyin müalicəsi çətin olan və çox vaxt əlillik və ölümlə nəticələnən ağır, mütərəqqi formalarının aşkarlanmasına gətirib çıxarır. Unutmayın ki, vərəm, əgər xəstəlik vaxtında aşkar edilərsə və həkimin müalicə və rejimə dair tövsiyələrinə ciddi əməl edilərsə, müalicə edilə bilən bir xəstəlikdir. Öz-özünə dərman verməyin. Xəstəlik nə qədər tez aşkar edilərsə, bədəninizə bir o qədər az zərər dəyəcək, nə qədər tez və tam sağalacaqsınızsa, infeksiyanın ətrafınızdakı insanlara keçmə riski bir o qədər az olar.
-Çox sağ olun,Sevinc xanım, məktəblilərin sağlamlığının qeydinə qalırsınız,sizə işinizdə uğurlar diləyirik.Məncə, sağlam yaşamaq hamımızın haqqıdır.
Salixova S
